ارتقاء پشتکار در کودکان و نوجوانان

داستان لاک‌پشت و خرگوش را شنیده‌اید که لاک‌پشت در مسابقه‌‌ی دویدن با خرگوش برنده شد. چه چیزی باعث شد تا لاک‌پشت در این مسابقه برنده شود؟ مصادیق لاک‌پشت در دنیای واقعی مانند توماس ادیسون و آلبرت انیشتن هستند که با سخت‌کوشی و تلاش به موفقیت رسیدند. اهمیت افزایش پشتکار در فرزندان به اندازه یک زندگی است.

پشتکار یکی از توانمندی‌های بی‌نظیری است که با وجود موانع و سختی‌ها، فرد را در جهت رسیدن به هدف خود کمک می‌کند (پیترسون و سلیگمن، 200). داک‌ورث روانشناسی که در زمینه پشتکار و سختکوشی تحقیقات زیادی انجام داده است، مطرح می‌کند برخی افراد با وجود یکسانی هوش، دستاوردهای بیشتری بدست می‌آورند که حاکی از استقامت، سختکوشی و تلاش آن‌هاست (داک‌ورث، پیترسون، متیوز و کلی، 2007). برای افزایش پشتکار در فرزندان، لازم است به موارد زیر توجه کنید.

راهکارهایی برای افزایش پشتکار در فرزندان

• الگوی از تلاش و پشتکار برای کودک و نوجوان باشید: بسیار مهم است کودک و نوجوان، والدین خود را در حال تلاش و فعالیت مداوم ببیند. تلاش خود را در فعالیت‌های مختلف برای فرزندتان توضیح دهید تا او درک عینی از تلاش و پشتکار شما را در ذهن خود تجسم کند.
• داستان‌ها و فیلم‌هایی که نشان‌دهنده تلاش و پشتکار است با کودک و نوجوان نگاه کنید و در مورد آن با یکدیگر گفتگو کنید.
• فعالیت‌ها و سرگرمی‌هایی که فرزندتان در آن‌ها پشتکار نشان می‌دهد را به او بازخورد دهید. یکی از مشکلاتی که در ارتباط والدین با کودک و نوجوان وجود دارد توجه به نکات منفی او بیشتر از توجه به نکات مثبت فرزند است. توجه و تمرکز بر نکات مثبت بویژه پشتکار به ارائه‌ی الگوی پشتکار در فرزندتان کمک می‌کند. برای مثال، “امروز در انجام تکالیف سعی و تلاش بسیاری کردی و نمره خوبی گرفتی” و یا “تلاش و همت تو حتی در بازی خود را نشان می‌دهد”.

• گاهی کودک و نوجوان در رسیدن به هدف با موانعی مواجهه می‌شوند، در این شرایط ممکن است دچار احساسات و هیجان منفی شوند. با او همدردی و همدلی نشان دهید و بگویید داشتن احساسات منفی طبیعی است. در این شرایط ضروری است با گفتگوی صمیمانه و یاری دهنده، فضای امنی را برای فرزندتان ایجاد کنید.
• شعر یا عبارت الهام بخش در زمینه پشتکار را با فرزندتان تهیه کنید و آنرا در جایی از فضای خانه که قابل دیدن است، قرار دهید.
• گیاهی را همراه فرزندتان بکارید و به آن رسیدگی کنید تا به نتیجه برسد. در عین این کار نشان دهید که برای انجام هرکاری، لازم است مداومت نشان دهید تا آن به ثمره برسد.
• یک هدف کوچک به همراه فرزندتان در هفته مشخص کنید و آن را به گام عملی و گام به گام بنویسید. زمان اتمام آنرا نیز مشخص کنید. بر پیشرفت‌تان نظارت کنید تا فرزندتان به تداوم کار توجه بیشتری نشان دهند. برای این کار از جدول نیز می‌توانید استفاده کنید و هر قسمت موردنظر را در یک ستون قرار دهید.
• در نهایت، به تلاش و سختکوشی در محیط خانه اهمیت بدهید. از مثال‌هایی در این ارتباط استفاده کنید. برای مثال، در کشورهای آسیای شرق به پشتکار در فعالیت‌های مختلف اهمیت زیادی می‌دهند و فردی که از خود پشتکار و سختکوشی نشان نمی‌دهد، مورد سرزنش قرار می‌گیرد (پیترسون و سلیگمن، 2004). یا پژوهش‌ها نشام می‌دهد برای رسیدن به موفقیت و یا مهارت در کاری نیاز به ساعت‌ها کار وجود دارد. برای مثال، ساعت‌های تمرین هفتگی در طول سال‌های 4 تا 20 سالگی افراد پیانو نواز ماهر و غیرماهر نشان داد که آمارتورها به مدت 16 سال، هفته‌ای 2 تا 3 ساعت تمرین کردند و ماهرها در 8 سالگی هفته‌ای 5 ساعت، در 14 سالگی هفته‌ای 12 ساعت و در 18 سالگی هفته‌ای 23 ساعت تمرین کردند (سیف، 1391). بنابراین، تلاش و پشتکار پلی برای رسیدن به موفقیت است.

نویسنده: خانم زهرا خسروجردی، کاندید دکتری

منابع

سیف، ع. ا. (1391). روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران: نشر دوران.

Duckworth, A. L., Peterson, C., Matthews, M. D., & Kelly, D. R. (2007). Grit: Perseverance and passion for long-term goals. Journal of Personality and Social Psychology, 92  (6), 1087–1101

Peterson, C., & Seligman, M. (2004). Character strengths and virtues: A Handbook and Classification, New York: Oxford University Press