ضرورت آموزش مدیریت رفتاری والدین در کودکان دارای نقص توجه و بیش فعالی(ADHD):
در راستای پژوهشهای درمان مبتنی بر اصول تغییر و تعدیل رفتار، توجه درمانگران معطوف به این سؤال بوده است که والدین در رشد فرزندان خود چقدر نقش دارند؟ در پاسخ باید گفت که خانواده، شبکهای از الگوهای ارتباطی است که در آن والدین و کودکان طی فرآیند دو سویه با یکدیگر تعامل دارند. در این مجموعه طرفین قادرند تأثیرات بس شگرفی بر یکدیگر بگذارند. در دهههای اخیر روانشناسان کودک و رشد تأکید بسیاری بر روابط کودک با مراقبینش در بررسی تأثیر آن بر رشد کودکان داشتهاند. آموزش مدیریت رفتاری به کودکان ADHD یکی از راه های کاهش تاثیر مخرب این مشکل در زندگی افراد است.
آنها واکنشهای متقابل را اساس رشد شناختی- هیجانی کودکان میدانند و باور دارند که صمیمیت والدین خطر ابتلای کودک به اختلالات روانی را کاهش میدهد. در محیط خانواده که در واقع جامعهای محدود است، کنش و واکنشهای میان اعضاء تأثیر به سزایی در کاهش یا افزایش مشکلات موجود دارد؛ لذا در چنین محیطی صحبت از تأثیر یک سویه (چه کودک و چه والدین) بر یکدیگر خطاست. نمیتوان صرفاً از مشکلات کودک سخن راند، حال آنکه روشن است او در یک سیستم تعاملی رشد مییابد (صادقی و همکاران، 1390).
مراقبت از کودکان ADHD یک مسألهی چالش برانگیز است و درخواستهای مکرر آنها از والدین میتواند احساس بیسوادی، افسردگی، استرس روانی و فشار برای والدین آنها را افزایش دهد و کل خانواده، در معرض خطر عواقب منفی مانند مشکلات جسمی و روانی و تجربیات منفی قرار دهد. در واقع والدین کودکان ADHD مسئولیت بسیار مهمی دارند؛ در شرایطی که کودک دارای علائم تحریکپذیری، خلق وخوی منفی، بیتوجهی، عدم اطاعت، تجاوز و عدم انجام وظایف در خانه است، که این شرایط اثرات منفی مختلفی بر سیستم خانواده و سلامت والدین و کودک اعمال میکند (کمالی و همکاران، 2018).
تاثیر خانواده بر اختلال بیشفعالی و نقص توجه (ADHD)
تحقیقات نشان دادهاند که مشکلات خانوادگی در خانوادههای کودک مبتلا به ADHD در مقایسه با خانوادههای دارای فرزندان سالم، شامل محیط خانواده در
تعارض، افزایش استرس و افسردگی، رفتار نامناسب توأم والدین با سایر کودکان، تعاملات نامناسب با خشونت، افزایش بار اقتصادی و انزوای اجتماعی و عاطفی والدین بوده که میتواند منجر به بروز مشکلات دائمی در روابط والدین و فرزندان شود. این موارد میتواند نه تنها این مشکلاتی ایجاد کنند که بر فرزند تأثیر میگذارند، بلکه خانواده و جامعه را به تبع آن تحت تأثیر قرار دهند.
بدین لحاظ مداخلات مختلف برای این کودکان و مراقبان آنها پیشبینی و اجرا شدهاند. براین اساس گفته شده، جلسات آموزشی برای والدین میتواند رفتارهای نامناسب در کودکان را کاهش دهد و رابطه والدین و فرزندان را بهبود بخشیده و استرس آنها را کاهش دهد. در واقع، چنین آموزشی به والدین کمک خواهد کرد تا نقاط قوت و ضعف خود را شناسایی کرده و مشکلات آنها را مؤثرتر کند علاوه بر این، آنها احساس مثبت بیشتری نسبت به رابطهی آنها با فرزندان در آنان ایجاد کند؛ تا هدف کلی آنها، افزایش دانش خود در راستای کاهش مشکلات رفتاری کودکان باشد (موسوی و همکاران، 2017).
فواید آموزش مدیریت رفتاری والدین در کودکان دارای نقص توجه و بیشفعالی (ADHD):
- کاهش رفتارهایی چون بیاعتنایی، نافرمانی و مشارکت نکردن کودکان.
- کمک به والدین برای کنترل رفتارهای مشکل ساز کودک و مقابله با مشکلات عاطفی ناشی از تعامل با کودک.
- کاهش مشکلات کودکان.
- کمک به سایر اعضای خانواده، تا از مشکلات کودک تأثیر منفی نپذیرند (بهمنی و علیزاده،1390).
نویسنده: خانم دکتر محبوبه امیدی نژاد
منابع:
- صادقی،اکبر. شهیدی، شهریار. خوشابی، کتایون(1390). اثربخشی آموزش مدیریت والدین را بر کارکرد خانواده کودکان دچار اختلال نقص توجه بیش فعالی.خانواده پژوهی.سال هفتم.شماره26
- بهمنی،طاهره. علیزاده،حمید.(1390). بررسی اثر آموزش مدیریت به مادران بر بهبود شیوههای فرزندپروری و کاهش نشانههای اختلال نارسایی توجه-بیش فعالی فرزندان. روانشناسی افراد استثنایی. سال اول. شماره اول.
- Kamali, A. Vaghee, S. Aemmi, S. (2018). Effect of Mother’s Emotion Regulation Strategies Training on the Symptoms of Children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder.12(60), 8737-8744.
- Mousavi, Sh. Pahlavanzadeh, S. Mehrabi, T. (2017). The Effect of Barkley’s Family-Oriented Program on the Burden of Care on Families of Children with Attention Deficit-Hyperactive Disorder. Iran J Nurs Midwifery Res, 22(2), 123–127.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.