شیوع اختلال نقص ­توجه /  بیش­‌فعالی:  

اختلال نقص توجه / بيش‌فعالي (ADHD) به عنوان شايع ­ترين اختلالات روان‌­شناختي، رفتاري 3-7٪ از کودکان مدرسه را تحت­ تأثير قرار می­‌دهد و اغلب با اختلالات ديگر روان­‌شناختی همراه است (کمالی و همکاران، 2018). میزان شیوع آن در سراسر جهان حدود 5 درصد بوده که در مردان بیشتر از زنان دیده می‌­شود (رویز، 2018). براساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، ویرایش پنجم، گزارش شده است که شیوع اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی برای بزرگسالان 2.5٪ و برای کودکان 5٪ است.

آیا اختلال نقص توجه/بیش فعال از بین خواهد رفت؟

بیش‌­فعالی معمولاً هنگامی که بچه ها به نوجوانی می­‌رسند، کاهش می­‌یابد. با این وجود، بسیاری از کودکان نشانگان عدم توجه و تکانشگری را تا بزرگسالی نشان می­‌دهند. با ارائه‌­ی درمان مناسب، اکثریت کودکان مبتلا به ADHD می­توانند مهارت­‌های مقابله با نشانگان خود را توسعه داده و در نهایت در حیطه­‌های مهم زندگی موفق شوند. این مهم است که والدین دیدگاه و رویکردشان را از تلاش برای “معالجه”ی فرزندان خود به تمرکز روی “کنترل” نشانگان تغییر دهند (تبریزی و همکاران، 1397).

تیزهوشی و بیش فعالی:

انتظار معمول این است که یک کودک مبتلا به نقص توجه / بیش­‌فعالی دچار مشکلات دیگر مانند عقب‌­ماندگی ذهنی، تحصیلی و حتی برخی مشکلات روانی باشد ولی واقعیت این است که این اختلال فقط محدود به این افراد نیست، بلکه در تیزهوشان نیز دیده می‌شود (سیف نراقی و نادری، ۱۳94). در این اختلال،  فرد دارای هوش عادی یا حتی گاهی بهتر از عادی است، ولی دارای دامنه­‌ی توجه کمتر، حواس­پرتی و بی­‌قراری، تکانشگری و فزون جنبشی است. تمام ویژگی­‌هایی که در کودکان دارای نقص توجه – فزون جنبشی مشاهده می­‌شود، در افراد عادی نیز دیده می­‌شود و تنها تفاوت، در شدت و تداوم نشانه­ هاست. این کودکان در واقع کارهایی را انجام می­‌دهند که کودکان دیگر به آنها فکر می­‌کنند ولی آنها را انجام نمی­‌دهند. از همین رو، برخی دانشمندان این اختلال را « اختلال کنترل تکانش» نامیده‌­اند (کوئین واسترن،  ۱۳۸8). از جمله مواردی که ممکن است تشخیص افتراقی آن با اختلال نقص توجه/ بیش‌فعالی دشوار باشد، عملکرد ذهنی سطح بالا یا تیزهوشی است. دانش­‌آموزان تیزهوش بهتر از همسالان خود مفاهیم را درک می­‌کنند و در تجزیه و تحلیل و تعمیم­‌دهی مطالب و ترکیب ایده‌­ها و مسائل جدید نیز قوی هستند.

آنها همچنین از یادگیری مواد انتزاعی لذت زیادی می­‌برند و در قضاوت اخلاقی نیز در سطح بالایی قرار دارند. آنها برخی اوقات قبل از رفتن به مدرسه می­‌توانند بخوانند و به طورکلی به خواندن علاقه زیادی دارند (قره خانی و اکبرنیا، 1393).

*ویژگی­‌های مثبت بسیاری از کودکان ADHD:

• پرانرژی
• خلاق، نوآور،خیال پرداز، مبتکر
• توانایی لذت بردن از زمان حال
• بداهه سازی خوب
• کنجکاوی
• سرشار از نیرو
• خطرپذیری
• آمادگی برای فکر و عمل فوری (رستمی و همکاران، 1391).

نویسنده: خانم دکت محبوبه امیدی نژاد

برای خواندن مطالب بیشتر راجع به اختلالات روان‌شناختی کلیک کنید.

منابع:

• تبریزی، مصطفی. استکی، مهناز. تبریزی، علیرضا.(1397). درمان اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز ADHD (برنامه عملی برای درمان). انتشارات: فراروان.
• سیف نراقی، مریم. نادري، عزت الله (1394). آموزش و پرورش کودکان استثنایی. انتشارات پیام نور.
• کوئین، پاتریشیا. استرن، جودیت(1388). ترجمه­ی حمیدعلیزاده، بیش‌فعالی: کمک به کودکان و نوجوانان حواس­پرت و بی‌قرار. انتشارات: جوانه رشد.
• رستمی، رضا و حشمتی، رسول. (1391). ارزیابی، تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه – بیش­فعالی، تهران: انتشارات تبلور.
• قره خانی احمد، اکبرنیا مهناز.(1393). اختلال نارسایی توجه / بیش­­فعالی و تیزهوشی. تعلیم و تربیت استثنایی. ۵ (۱۲۷)، ۴۹-۵۹.
• Mikami, AY. Jack, A, Emeh, CC. Stephens, HF. (2010). Parental influence on children with attention-deficit/hyperactivity disorder: I. Relationships between parent behaviors and child peer status. J Abnorm Child Psychol, 38(6):721-36.
• Ruiz-Goikoetxea, M. Cortese ,S.Aznarez-Sanado, M. Magallon ,S. Alvarez Zallo ,N. Luis, E. de Castro-Manglano ,P. Soutullo ,C. Arrondo, G.(2018). Risk of unintentional injuries in children and adolescents with ADHD and the impact of ADHD medications: A systematic review and meta-analysis, Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 84, 63-71.
• Kamali, A. Vaghee, S.  Aemmi, S. (2018). Effect of Mother’s Emotion Regulation Strategies Training on the Symptoms of Children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder.12(60), 8737-8744.