علت‌شناسی اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی

علت‌­شناسی اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی

     تا به حال تحقیقات بسیار زیادی درمورد علت‌شناسی اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی صورت گرفته است، اما نتایج به دست آمده نتوانسته­‌اند به یک اظهار نظر قطعی برسند. بنابراین، علل ذکر به عنوان علت­‌های احتمالی مطرح می­‌شوند:

زیست­‌شناختی- علل ارثی و ژنتیکی اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی:

       بروز اختلال نقص توجه / بیش­‌فعالی در خویشاوندان تنیِ درجه یک،  افراد مبتلا به مراتب بالاتر است. توارث­‌پذیری ADHD قابل توجه می­‌باشد و با اینکه ژن­‌های خاصی با این اختلال همبستگی دارند، اما این عوامل ضروری و کافی نیستند. این اختلال با ویژگی‌­های جسمانی خاص ارتباط ندارد، هرچقدر هم که نابهنجاری جسمانی جزئی نسبتاً بالا باشد (گنجی، 1397).

کاهش فعالیت، سوخت و ساز پایین در نواحی خاص مغز:

     تحقیقات بی­شماری با اندازه­‌گیری فعالیت الکتریکی، جریان خون و فعالیت مغز نشان داده­‌اند که بین افراد ADHD و افراد فاقد آن در این زمینه­‌ها تفاوت وجود دارد، این تفاوت­‌ها عبارتند از: کاهش سطح فعالیت در مناطق خاصی از مغز (خصوصاً نواحی پیشانی و اجسام پایه­‌ای) که به عنوان مسئول کنترل سطح فعالیت، تکانشگری، توجه و عملکرد اجرایی شناخته می­‌شوند (رستمی و همکاران، 1391).

عوامل انتقال‌­دهنده‌­های عصب شیمیایی مغز:

     یکی دیگر از علت‌های ذکر شده برای بروز اختلال نقص‌توجه / بیش‌فعالی، نقش علّی عوامل عصب – شیمیایی مغز این افراد می‌باشد که پژوهش‌های متعددی آن را تأیید می‌کند. انتقال­دهنده‌های عصب شیمیایی، مواد شیمیایی هستند که به انتقال پیام عصبی بین سلول‌های اعصاب کمک می‌کنند. سلول­های عصبی در مغز به هم متصل نیستند و یک فاصله یا “سیناپس” بین آن‌ها وجود دارد. آزاد شدن انتقال­دهنده­های عصبی به انتقال پیام بین دو سلول عصبی کمک می­کند و بعد از انتقال، یا باز جذب سلول اولیه می‌­شوند و یا تجزیه می­‌گردند (رستمی و همکاران، 1391).

 

مشکلات حین تولد، بیماری ها و جراحت مغز:

     در مورد تعداد بسیار کمی از کودکان ADHD، بعضی از علل ایجادکننده احتمالاً با عوامل زیر مرتبط می­باشند: مشکلات حین زایمان، مانند تولد پیش از موقع و یا وزن پایین در هنگام تولد، آسیب یا جراحت سر به خصوص در قسمت­‌های پیشانی مغز بیماری­های خاصی که بر مغز اثر می­‌گذارد، مانند آنسفالیت (رستمی و همکاران، 1391).

تفاوت های ساختاری در مغز و تأخیر در رشد مغز:

     شواهدی وجود دارد که نشان می­دهد تفاوت های ساختاری ظریفی در نواحی خاصی از مغز در ایجاد اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی مسئول می­‌باشند. کودکان ADHD به طور گروهی، در مقایسه با کودکان دیگر که منحنی رشد طبیعی دارند، در نواحی خاصی از مغز کاهش حجم اندکی (حدود 3 تا 4 درصد) را نشان می‌­دهند (رستمی و همکاران، 1391).

علت‌شناسی اختلال نقص توجه / بیش‌فعالی از نظر محیطی:

     امروزه این حقیقت مورد توجه است که توارث به تنهایی نمی‌­تواند تمامی تفاوت­‌های فردی در نشانه­‌های این اختلال را توضیح دهد در نتیجه نقش مؤثر متغیرهای محیطی در گسترش اختلال نقص توجه/ بیش‌­فعالی مورد حمایت پژوهش­‌ها می­‌باشد. عوامل محیطی متعددی در بروز این اختلال توسط محققان مختلف ذکر شده‌­اند که عمدتاً شامل افزودنی­‌های غذایی مثل رنگ مصنوعی و استفاده زیاد از شکر و سیگار، مهارت‌های فرزندپروری و تعامل‌های خانوادگی، نوع رفتار و لحن کلام افرادی است که با این کودکان سروکار دارند، می‌باشند (تبریزی و همکاران، 1397).

روش­‌های بالینی درمان اختلال نقص توجه/ بیش‌­فعالی(ADHD):

     درمان­‌های موجود برای اختلال ADHD به صورت مداخلات غیردارویی و دارویی می‌­باشد (رویز، 2018). به دلیل شیوع در حال افزایش رفتارهای چالش‌­انگیز کودکان، تقاضاهای قابل توجهی برای اعمال روش­‌های مبتنی بر شواهد و با هدف درمان این رفتارها مطرح شده­‌اند. همچنین چون در موقعیت مدرسه و خانواده، والدین و مربیان آموزش کافی برای غلبه بر رفتارهای چالش برانگیز کودکان دریافت نکرده‌­اند، ممکن است به رفتارهای ناکارآمدی مثل تنبیه متوسل شوند (وستلینگ‌،2010).

بنابراین ضروری است که رفتارهای مطلوب و کارآمد در پیشگیری و مقابله با علائم و نشانه­‌های ADHD در کودکان و نوجوانان مد نظر قرار گیرد. از جمله مداخلات کارآمد برای غلبه و کاهش رفتارهای چالش‌انگیز، انجام مداخلات رفتاردرمانی (آموزش مدیریت رفتاری والدین، میانجی­گری مدرسه، بازی­درمانی و ….)، نوروفیدبک، دارودرمانی است.‌

منابع:

  • گنجی، مهدی(1397). آسیب شناسی روانی براساس DSM5. انتشارات ساوالان.
  • رستمی، رضا و حشمتی، رسول. (1391). ارزیابی، تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه بیش­فعالی، تهران: انتشارات تبلور.
  • تبریزی، مصطفی. استکی، مهناز. تبریزی، علیرضا.(1397). درمان اختلال بیش فعالی و عدم تمرکز ADHD (برنامه عملی برای درمان). انتشارات: فراوان.

  • Ruiz-Goikoetxea, M. Cortese ,S.Aznarez-Sanado, M. Magallon ,S. Alvarez Zallo ,N. Luis, E. de Castro-Manglano ,P. Soutullo ,C. Arrondo, G.(2018). Risk of unintentional injuries in children and adolescents with ADHD and the impact of ADHD medications: A systematic review and meta-analysis, Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 84, 63-71.
  • Westling, DL.(2010). Teachers and challenging behavior: Knowledge, views, and practices. Remedial Spec Educ.; 31(1): 48-63.

0 پاسخ

دیدگاه خود را ثبت کنید

تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟
در گفتگو ها شرکت کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *